De Antieke Olympische Spelen zijn officieel in 776 v.Chr. begonnen en hebben een levensduur van meer dan 1100 jaar tijd gehad. De Spelen werden in het jaar 393 bij wet verboden door de Oost Romeinse keizer Theodosius I. Hij was één van de grote vervolgers van de Olympische godsdienst (die wij ook Griekse Mythologie noemen). De Spelen waren de grootste religieuze manifestatie in de Griekse wereld en ze werden om de vier jaar gehouden in het belangrijkste Panheleense heiligdom in Olympia ter ere van de oppergod Zeus. Olympia ligt in Zuidwest Peloponnesos in een beboste omgeving op slechts 13 kilometer van zee. Je zou verwachten dat ergens in de buurt ook de zetel van de goden zou liggen, de 2917 meter hoge Olympos top. Maar dat is niet zo. De hoogste Griekse berg ligt in het noorden van Griekenland in de provincie Macedonië niet ver van de tweede stad van het huidige Griekenland, Thessaloniki. Waarom heette het heiligdom dan Olympia? Het werd genoemd naar “Zeus de Olympiër”, één van de belangrijkste benamingen van de oppergod. Deze belangrijke en gemeenschappelijke Griekse religieuze plaats moest makkelijk te bereiken zijn door de duizenden pelgrims die afkomstig waren van alle Griekse steden een kolonies. Iedere Griek wilde eens in zijn leven naar Olympia gaan om het cultusbeeld van de god te zien, om een offer te brengen of om de sportwedstrijden bij te wonen. Voor ons is het vreemd dat sport en religie toen één waren maar voor de Grieken was dat heel normaal. Sport, net zoals theater, muziek en poezie hebben in de oudheid een “heilig” karakter gehad. De Oude Grieken geloofden dat hun lichamelijke en hun geestelijke prestaties geschenken van de goden waren. Goden, die net als de mensen ook sportfanaten waren, graag naar muziek luisterden en het theater zeker niet oversloegen … Aangezien Zeus de beschermgod van de krijgers was waren de sportwedstrijden de allerbelangrijkste in zijn heiligdommen. Dat gold bijvoorbeeld ook voor de god van de muziek, Apollo, waar in Delfi de belangrijkste muziekwedstrijden werden gehouden evenals de god van het theater Dionysus voor de theatrale wedstrijden.. Enkel Griekse athleten mochten deelnemen aan de Spelen. Niet uit chauvinisme, maar omdat de Spelen de hoofdattractie waren van het religieuze feest ter ere van Zeus. Op de voorgrond van de Spelen stond de Olympische godsdienst die daarom vooral bestemd waren voor de pelgrims van die godsdienst. Zelfs op de dag van heden zijn er grote feesten van godsdiensten waar wij nog steeds gebruik van maken. Bijvoorbeeld bij de Opstanding van Jezus Christus in Jeruzalem, kom je daar enkel christenen tegen die daar speciaal voor naartoe reizen om dit grote religieus feest in de geboorteplaats van hun geloof te vieren. Of in Mekka waar ieder jaar moslims uit heel de wereld naartoe reizen voor hun geloofsbelijdenis. Ook daar zie je enkel moslims en dus geen pelgrims van andere godsdiensten. Je zou dus kunnen beweren dat Olympia voor de Oude Grieken zoiets als Jeruzalem voor het christendom was of Mekka voor de moslimwereld. Dat is dan ook het grootste verschil met de Moderne Olympische Spelen. Dat deze Spelen namelijk niets met geloof te maken hebben. In tegenstelling tot de Oudheid waar deze Spelen een groot reliegieus karakter hadden blijkt dat de moderne Spelen tegenwoordig slechts de grootste en duurste comerciële evenementen zijn geworden op aarde. Hoe wil je dan in dat opzicht over de “herleving van de oude olympische idealen”spreken? Ik vraag mij eerlijk gezegd af wat sommige leden van het Olympisch Comitee met die herleving bedoelen. Ik wil toch maar hopen dat onder ‘idealen’ niet de belangen van de grote multinationals die als sponsors miljarden aan de Spelen verdienen gedacht wordt? Een ander negatief verschijnsel in de huidige Spelen is de “plaag” van de doping. Het is bijzonder dat in de oude geschreven bronnen die ons bewaard zijn gebleven niet van records wordt gesproken…Die één seconde sneller rennen of die één centimeter verder springen was niet belangrijk. Belangrijk was om te winnen. Om de beste te zijn. Om de olijfkrans op je hoofd te krijgen. Het IOC (Internationaal Olympisch Comitee) en heel de sportwereld weet dat de mens zijn hoogste lichamelijke kapaciteit heeft bereikt. Dat de athleten dus niet hoger of sneller of hoger kunnen. Wel als ze gebruik maken van drugs. Dat ligt dus niet aan die super goede sportschoenen of aan die speciale training maar aan de ‘vitaminepillen’ die de athleten vaak in hun onwetenheid moeten slikken. Het is al vaker gebeurd dat beroemde athleten die in de Spelen wonnen achteraf ziek worden of zelfs sterven aan dit soort ‘hoog technische supplementen’. Om een eind te maken aan dit probleem zou het IOC de term wereld record moeten afschaffen. Dan is een deel van het probleem opgelost. Maar de geldopbrengst is veel te groot om dit op te offeren. Corruptie is uiteraard geen nieuw fenomeen, het kwam al voor in de oudheid bij de Spelen. Athleten die hun tegestanders of zelfs een scheidsrechter hadden omgekocht. Daarom had men in oudheid ook maatregelen getroffen om de Spelen van corruptie te beschermen. De athleten die vals waren geweest moesten als straf een levensgroot bronzen Zeusbeeld bekostigen, iets wat onbetaalbaar was. Heel zijn familie moest aan de kosten meedoen en zelfs zijn geboortestad. Dat zijn de zogenaamde Zanesbeelden die net voor de ingang van het oude stadion van Olympia stonden. Daar waar de athleten en de toeschouwers langs kwamen. Het was een schande als je naam op de sokkel van zo’n beeld stond. Je straf was dat je generaties lang genegeerd werd, de athleet en heel zijn familie. Dat was het ergste wat je kon gebeuren. Een maatregel die misschien vandaag nog gebruikt zou moeten worden naar mijn mening om corruptie tegen te houden.
Maar om een voorbeeld van een echt Olympisch ideaal te geven dat helaas al lang vergaan is en niet meer herleefd kan worden: De wapenstilstand die tijdens de Oude Olympische Spelen strikt werkt gevolgd, niet alleen tijdens de Spelen maar ook een maand van tevoren en een maand erna zodat alle bezoekers zich veilig konden voelden om aan de lange tocht naar Olympia te beginnen en vervolgens weer veilig en zonder berdreiging of gevaar terug naar huis konden keren. De Griekse regering wilde voor de Spelen voor 2004 in Athene dit ideaal in werkelijkheid doen herleven en de minister van buitenlandse zaken was naar alle continenten gereisd om dit waar de maken. Tevergeefs..
Een huidige verzonnen traditie die niets met de Oude Spelen te maken heeft gaat over de traditie van het olympisch vuur. Velen denken dat het olympisch vuur een oude traditie was. Dit is onjuist. Het idee van het olympisch vuur in de Moderne Spelen is verzonnen door de Griekse archeoloog Alexander Philadelpheus. Zijn inspiratie kwam van het heilig vuur dat bij alle sacrale plaatsen van de godin Hestia onophoudelijk moest blijven branden. Dit wilde hij als symbool van de Moderne Spelen gebruiken. Dat was dan ook de symboliek van het allereerste olympisch vuur dat in 1928 in de Marathon toren in het olympisch stadion van Amsterdam brandde: de sterke band tussen de Antieke en de Moderne Spelen. Dat vuur werd niet in Olympia, de geboorteplaats van de Olympische Spelen ontstoken. Dat is pas later gebeurd. Dit huidige ritueel waar wij gebruik van maken is een uitvinding van de Secretaris Generaal van het Duits Olympisch Organisatiecomitee geweest: de heer Carl Diel. Zijn idee en gedachte was dat het vuur door aantrekkelijke Griekse jonge dames in oude klassieke kleding en met behulp van zonnestralen op een concave spiegel in Olympia ontstoken moest worden om dan vervolgens in de vorm van een estafettetocht naar Berlijn gebracht zou worden. Dat vond hij een perfecte historische link met de oude Grieken. Hitler en Goebbels waren heel enthousiast en vonden het een heel goed idee. Een ideale propagandastunt in het kader van de theorie volgens dewelke de nazi’s de directe opvolgers van de klassieke Grieken waren.. De eerste fakkel werd speciaal ontworpen door de metaalfabrikant Krupps die tijdens de WO II wapens leverde aan de Duits leger. 3422 athleten hadden in 1936 een afstand van 3187km vanuit Griekenland naar Berlijn afgelegd. Het vuur uit Olympia werd voor het eerst in de geschiedenis van de Olympische Spelen door de meeste toeschouwers met een nazigroet trioomfantelijk ontvangen bij aankomst. Toch paradoxaal dat heel dit vuur ritueel dat iedere vier jaar wordt uitgezonden en waar milijoenen mensen naar kijken zijn oorsprong in Nazi Duitsland en de Nazi Spelen van Berlijn heeft. Kort vóór de Tweede Wereld Oorlog.